سرطان تیروئید و عوامل ابتلا و راه درمان

سرطان تیروئید یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌های غدد درون‌ریز است که طی سال‌های اخیر با پیشرفت تکنولوژی‌های تشخیصی، بیشتر شناسایی می‌شود. هرچند بسیاری از موارد این بیماری خوش‌خیم و قابل درمان هستند، اما آگاهی از علائم، علل بروز و روش‌های درمانی برای افزایش شانس بهبودی و جلوگیری از عوارض احتمالی، حیاتی است.

در این مقاله، به‌طور جامع و علمی درباره‌ی سرطان تیروئید صحبت خواهیم کرد؛ از علائم و دلایل تا انواع، راه‌های تشخیص، درمان و مراقبت‌های بعد از درمان.

تیروئید چیست و چرا مهم است؟

تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن و پایین حنجره قرار دارد. این غده با تولید هورمون‌هایی مانند T3 و T4 در تنظیم متابولیسم، رشد، دمای بدن و عملکرد قلب و مغز نقش اساسی دارد. هرگونه اختلال در عملکرد تیروئید می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر سلامت عمومی بدن داشته باشد.

سرطان تیروئید چیست؟

سرطان تیروئید (Thyroid Cancer) زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در غده تیروئید شروع به رشد و تقسیم کنترل‌نشده می‌کنند. برخلاف بسیاری از سرطان‌ها، در اکثر موارد، این سرطان  به‌آرامی رشد می‌کند و با درمان مناسب، درصد بالایی از بیماران بهبودی کامل پیدا می‌کنند.

انواع سرطان تیروئید

سرطان تیروئید به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1.  پاپیلاری تیروئید (Papillary Carcinoma):
   شایع‌ترین نوع سرطان تیروئید که حدود ۸۰٪ موارد را شامل می‌شود. معمولاً رشد آهسته دارد و پاسخ خوبی به درمان می‌دهد.

2. فولیکولار (Follicular Carcinoma):
   دومین نوع شایع که معمولاً در افراد مسن‌تر دیده می‌شود و احتمال انتشار به سایر اندام‌ها مانند ریه‌ها و استخوان‌ها دارد.

3.  مدولاری تیروئید (Medullary Carcinoma):
   ناشی از سلول‌های C تیروئید است و می‌تواند ارثی باشد. تشخیص زودهنگام آن بسیار اهمیت دارد.

4.  آناپلاستیک (Anaplastic Carcinoma):
   نادرترین و مهاجم‌ترین نوع سرطان تیروئید که رشد سریعی دارد و درمان آن دشوار است.

علائم سرطان تیروئید

در مراحل اولیه، سرطان تیروئید اغلب بدون علامت است و تنها با آزمایش‌های تصویربرداری یا معاینه اتفاقی شناسایی می‌شود. اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• توده قابل لمس در گردن

• گرفتگی صدا یا تغییر صدا

• درد در ناحیه گردن یا گلو

• مشکل در بلع یا تنفس

• تورم غدد لنفاوی گردن

نکته مهم این است که هر توده‌ای در تیروئید الزماً سرطانی نیست، اما باید توسط پزشک بررسی شود.

عوامل خطر ابتلا به سرطان تیروئید

عوامل مختلفی می‌توانند احتمال بروز سرطان تیروئید را افزایش دهند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی یا سندرم‌های ژنتیکی خاص

• قرار گرفتن در معرض اشعه (خصوصاً در دوران کودکی)

• جنسیت (زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا هستند)

• سن (بیشتر بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی)

• کمبود ید در رژیم غذایی

• سابقه بیماری‌های تیروئیدی مانند گواتر یا ندول‌های تیروئیدی

بیشتر بخوانید : متخصص جراح عمومی اصفهان

راه‌های تشخیص سرطان تیروئید

تشخیص به‌موقع این سرطان در موفقیت درمان نقش مهمی دارد. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:

پزشک با لمس گردن ممکن است توده یا تورمی را شناسایی کند که نیاز به بررسی بیشتر دارد.

ابزاری غیرتهاجمی و دقیق برای بررسی ساختار غده تیروئید و تشخیص ندول‌ها، کیست‌ها یا توده‌های مشکوک.

نمونه کوچکی از سلول‌های توده تیروئید با سوزن نازک گرفته شده و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.

برای بررسی عملکرد تیروئید و اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها و مارکرهایی مثل کلسی‌تونین (در موارد مشکوک به سرطان مدولاری).

در صورت لزوم، پزشک ممکن است از سی‌تی‌اسکن، MRI یا PET scan برای بررسی گسترش بیماری به دیگر اندام‌ها استفاده کند.

درمان سرطان تیروئید

انتخاب روش درمانی به نوع، مرحله سرطان و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. رایج‌ترین گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:

1. عمل جراحی تیروئیدکتومی

در اغلب موارد، بخش یا تمام غده تیروئید طی جراحی برداشته می‌شود. بسته به وسعت درگیری، ممکن است غدد لنفاوی اطراف نیز برداشته شوند.

آشنایی بیشتر با جراحی لاپاراسکوپی اصفهان

2. درمان با ید رادیواکتیو (RAI Therapy)

برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده تیروئیدی یا سرطانی پس از جراحی، از ید رادیواکتیو استفاده می‌شود. این درمان بیشتر در سرطان‌های پاپیلاری و فولیکولار کاربرد دارد.

3. هورمون‌درمانی جایگزین

بعد از برداشتن کامل تیروئید، بیمار باید تا پایان عمر قرص‌های جایگزین هورمون تیروئید (مثل لووتیروکسین) مصرف کند.

4. پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی

در موارد خاص و سرطان‌های پیشرفته یا غیرقابل جراحی، از روش‌های مکمل درمانی مانند پرتو یا شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.

5. درمان هدفمند (Targeted Therapy)

برای برخی انواع خاص یا پیشرفته که به درمان‌های سنتی پاسخ نمی‌دهند، از داروهای هدفمند برای مهار رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

مراقبت‌های پس از درمان

• پیگیری‌های منظم پزشکی: شامل سونوگرافی، آزمایش خون و در صورت لزوم اسکن‌ها برای اطمینان از عدم بازگشت بیماری

• مصرف داروی هورمونی منظم: برای تنظیم متابولیسم و پیشگیری از رشد سلول‌های سرطانی باقی‌مانده

• اصلاح سبک زندگی: رژیم غذایی سالم، کنترل استرس و خواب کافی برای افزایش کیفیت زندگی

پیش‌آگهی سرطان تیروئید

خبر خوب این است که بسیاری از انواع این سرطان ، به‌ویژه نوع پاپیلاری، درمان‌پذیر و دارای پیش‌آگهی عالی هستند. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال زنده ماندن بیمار در ۵ سال آینده بیش از ۹۵٪ است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر توده‌ای در گردن خود احساس می‌کنید که به‌تدریج بزرگ می‌شود، یا تغییراتی در صدا، بلع یا تنفس دارید، حتماً به متخصص غدد یا جراح تیروئید مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام، کلید موفقیت در درمان است.

سرطان تیروئید گرچه ترسناک به نظر می‌رسد، اما با آگاهی، تشخیص به‌موقع و درمان‌های نوین، اغلب به‌خوبی کنترل می‌شود. داشتن سبک زندگی سالم، انجام چکاپ‌های منظم و توجه به نشانه‌های هشداردهنده بدن می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و موفقیت درمان ایفا کند.

🥇 آشنایی بیشتر با دکتر قیومی متخصص جراح عمومی

⛔ ما را در اینستاگرام همراهی کنید