بواسیر یا همورئید در واقع همان تورم و آسیب دیدگی عروق و رگ‌های داخل رکتوم (بخش انتهایی روده بزرگ) و مقعد است که شباهت زیادی به رگ‌های واریسی دارد. بواسیر خود به چند دسته‌ی داخلی، خارجی و پرولاپس‌یافته تقسیم‌بندی میشود. در بواسیر یا هموروئید داخلی، وریدهای داخل رکتوم متورم شده و آسیب می‌بینند. این در حالی است که در هموروئید خارجی ناحیه آسیب‌دیده شامل عروق و وریدهای اطراف پوست و قسمت خارجی مقعد میشود. حدوداً از هر ۵ بزرگسال ۴ نفر به صورت دوره‌ای دچار بواسیر میشوند. هموروئید میتواند دلایل مختلفی داشته باشد اما اغلب، دلیل اصلی بروز آن ناشناخته است. خوش‌بختانه بسیاری از روش های درمان هموروئید مؤثر هستند و به بهتر شدن وضعیت بیمار کمک میکنند. بسیرای از افراد حتی می‌توانند این معضل را با درمانهای خانگی و تغییر سبک زندگی برطرف کنند. در ادامه این مطلب به بررسی روش‌های مختلف درمان هموروئید از جمله لیزر، درمانهای خانگی، عمل بواسیر و… می‌پردازیم. پس با ما همراه بمانید.
مهترین علل بروز بواسیر
این دلایل می توانند در اختلال بازگشت خون وریدی و ایجاد همورویید نقش داشته باشند:
| یبوست | اضافه وزن و چاقی |
| حفظ یک وضعیت به مدت طولانی (مثلا ایستاده یا نشسته) | عدم مصرف مایعات، سبزیجات و عدم فعالیت فیزیکی |
| حمل وسایل سنگین و خارج از توانایی فرد | فشار زیاد به ناحیه شکمی با سرفه های شدید و مکرر |
| زور زدن هنگام دفع مدفوع | رابطه‌ی جنسی مقعدی |
| بارداری | پارگی مقعد هنگام برش عضلات کف لگن در زایمان سخت |
| سیروز کبدی | سرطان کولون (قسمتی از روده بزرگ) |
| ضعف عصبی عضلانی دریچه مقعدی به علت کهولت سن | اختلالات روحی و روانی |
| اعتیاد به مواد مخدر | مصرف برخی از داروها |
درجه های مختلف بواسیر
- در درجه ۱ و ۲ علامت اصلی خونریزی پس از اجابت مزاج است
- در درجه ۳ و ۴ علاوه بر خونریزی، کیسه عروقی حاوی سیاهرگ های گشاد شده از مقعد برون زده اند و با دست جا اندازی نمی شوند.
تفاوت هموروئید و شقاق با توضیحات دکترسید محمد قیومی
عمدتا علائمی که عامه مردم نگرانش میشوند، علامت‌هایی است در ناحیه مقعد به شکل بیرون‌زدگی توده، خونریزی، درد و سوزش دیده میشود و مردم به عمده این علائم، بواسیر میگویند. حالا ممکن است در قسمتهای مختلف جغرافیایی، اصطلاحات محلی و نام‌‌های دیگری نیز گفته شود. اما پزشک وقتی در معاینه بیمار، دقیق و ریز میشود و شرح حال بیمار را میبیند، دقیقا مشخص میشود که علت بیماری چیست. حالا اگر بخواهیم مرحله به مرحله جلو بریم یکی از دلایل عمده بروز مشکلات در این ناحیه، شقاق مقعد یا فیشر است، (فیشر اصطلاح علمی آن است)، که یک زخم مخاطی در همین قسمت است که توام با سوزش، خونریزی و بیرون‌زدگی در این ناحیه است. عمدتا بیماران مراجعه میکنند و شکایت دارند که بواسیر دارند. علت شقاق مقعد، یبوست های طولانی و یا اسهال‌های متناوب و مکرر است. در این کیس‌‌ها توصیه پزشکی ما به بیماران استفاده از ملین‌ها، نشستن در لگن آب گرم، استفاده از مسکن‌ها و یا استفاده از ترکیبات موضعی است و اگر جواب نگیریم، عمل جراحی میکنیم. پس عامه مردم گاهی به اشتباه، به شقاق، بواسیر میگویند. نکته بعدی این است که همه مردم هموروئید یا بواسیر دارند و بواسیر به عنوان یک مکانیسم طبیعی در دفع اختیاری ماست. بعبارت دیگه، وجود اینها کمک میکند که کنترل مدفوع و گاز معده رو داشته باشیم. حالا یک سری موارد مثل یبوست‌های مزمن، مثل بعضی بیماری‌ها که باعث افزایش فشار وریدی سیستم گوارشی میشود، اینها باعث میشوند که این بواسیر یا هموروئید که همون پاکه های عروقی هستند، پر خون و متورم بشوند و باعث ایجاد علامت بشوند. بواسیر به خودی خود علامتی ندارد، اما وقتی که به خونریزی میفتد یا وقتی که خون در داخلش لخته میشود باعث درد بسیار زیاد و همینطور خونریزی میشود که باز هم اولین توصیه ما به اینها، رفع یبوست و درمانهای موضعی است و اگر جواب نگیریم باید عمل بواسیر یا هموروئید انجام شود.
روش های درمان هموروئید
خوش‌بختانه هموروئید با وجود شیوع بالا اغلب به صورت خود به خود یا با درمانهای خانگی و ساده برطرف میشود. خونریزی یا درد معمولاً میتواند تا یک هفته یا کمی بیشتر ادامه پیدا کند و کم کم از بین برود. با این حال گاهی علائم و نشانه‌ها همچنان ادامه پیدا کرده و کار به جایی می‌رسد که بیمار حتی در خواب و انجام کارهای روزمره خود هم دچار مشکل میشود. اگر چنین اتفاقی برای شما افتاد و یا بعد از گذشت یک هفته از شروع درمان خانگی بواسیر همچنان نشانه‌ای از بهبود برایتان حاصل نشد باید حتماً به سیستم درمان مراجعه کرده و از پزشک یا متخصص عمل هموروئید در این خصوص کمک بگیرید.
درمان خانگی بواسیر
- استفاده از بی‌حس کننده‌های موضعی مثل لیدوکائین
- مصرف آب و مایعات
- افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی مثلاً از طریق مصرف حبوبات،غلات، برخی میوه‌ها و مغزیجات
- نشستن در آب گرم به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه در روز
- خشک و تمیز کردن مقعد با دستمال یا حوله مرطوب
- استفاده از لوسیون‌ها و…
درمان دارویی یا عمل سرپایی بواسیر
۱- جلوگیری از خونریزی به روش الکتروکواگولیشن (Electrocoagulation)
در این روش یک جریان الکتریکی جلوی ورود خون به عروق ناحیه آسیب‌دیده را می‌گیرد. الکتروکواگولیشن بواسیر یاانعقاد الکتریکی یعنی استفاده از ابزاری برای ایجاد جریان الکتریکی در داخل هموروئید داخلی است. اینجریان الکتریکی موجب قطع جریان خون گردیده و امکان دارد بتواند هموروئید را کوچک کند. این روش در هموروئید پیشرفته تاثیری ندارد.
۲- درمان هموروئید با اینفرارد IRC (Infra red coagulation)
در این فرآیند یک پروب کوچک به داخل رکتوم وارد شده و با گرما عروق دچار آسیب را می‌سوزاند و از این طریق باعث برطرف شدن هموروئید میشود. اینفرارد روشی غیرتهاجمی و توسط نور ماورابنفش با درجه خاصی از شدت نور انجام میشود و روی هموروئید داخلی موثر است که موجب لخته شدن خون شده و هموروئید را کوچکتر میکند. این روش در هموروئید درجه ۱ و یا ۲ موثر است و نیاز به تکرار اینفرارد درمانی در طی چندین زمان است اما این روش برای هموروئید خارجی و پیشرفته موثر نیست
۳- لیزر
طی فرآیند لیزر بواسیر، عروق آسیب دیده مقعد با تابش متسقیم اشعه لیزر از بین می‌روند. این فرآیند بدون نیاز به بی‌هوشی انجام شده و بیمار بلافاصله بعد از این عمل مرخص میشود و به زندگی نرمال خود برمی‌گردد.
اسکلروتراپی (sclerotherapy)
در این روش یه ماده شیمیایی به وریدهای متورم ناحیه‌ی آسیب دیده تزریق میشود و بافت دچار هموروئید را از بین می‌برد.
روش های عمل جراحی بواسیر
به صورت کلی هموروئیدکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن بواسیر داخلی یا خارجی از نوع حاد است. این روش مؤثرترین راهکار برای درمان قطعی و دائمی هموروئید به شمار می‌رود و از آن برای درمان هموروئید داخلی درجه ۳ و ۴ یا دچار پرولاپس استفاده میشود. انواع هموروئیدکتومی شامل:
- عمل هموروئید (هموروئیدکتومی) بسته
- عمل بواسیر (هموروئیدکتومی) باز
- عمل بواسیر با استاپلر
- رابربند
- اسفنکورکتومی داخلی- جانبی
در ادامه به توضیح بیشتر هرکدام از این فرآیندها می‌پردازیم.
عمل هموروئید یا هموروئیدکتومی چگونه انجام میشود؟
همانطور که بالاتر گفته شد هموروئیدکتومی به عمل جراحی بواسیر گفته میشود که برای اجرا، انواع مختلفی دارد که در زیر توضیح کامل میدهیم:
هموروئیدکتومی بسته (CLOSED HEMORRHOIDECTOMY)
عمل بواسیر بسته یکی از پراستفاده‌ترین روش‌های جراحی هموروئید داخلی است. در این فرآیند عروق دچار تورم و آسیب با استفاده از یک وسیله تیز مثل اسکالپل (تیغ جراحی)، قیچی جراحی و یا حتی لیزر برداشته شده و سپس محل زخم به صورت کامل با بخیه قابل جذب بسته میشود. عمل هموروئید بسته در ۹۵ درصد موارد کاملاً موفقیت آمیز بوده و همچنین بیمار در همان روز جراحی از بیمارستان مرخص میشود.
هموروئیدکتومی باز (OPEN HEMORRHOIDECTOMY)
عمل بواسیر یا هموروئیدکتومی باز با تکنیک و ابزارهایی مشابه روش قبلی انجام میشود. تنها تفاوت این روش جراحی با عمل هموروئید بسته در بخیه زدن و بستن محل برش است. در صورتی که محل یا میزان هموروئید به حدی باشد که فرآیند بسته شدن و بهبود زخم را دچار مشکل سازد و یا احتمال عفونت بعد از عمل را بالا ببرد متخصص عمل هموروئید ترجیح می‌دهد از این روش جراحی استفاده کند. اغلب ترکیبی از دو روش هموروئیدکتومی باز و بسته برای عمل‌های جراحی بواسیر انجام میشود. در طی این روش هم نیازی به بستری شدن فرد در بیمارستان نیست.
عمل بواسیر با استاپلر (STAPLED HEMORRHOIDECTOMY )
عمل بواسیر با استاپلر معمولا در بیمارانی به کار می‌روند که دچار هموروئید درجه ۳ و ۴ بوده و روش‌های کمتر- تهاجمی قبلی برای آن‌ها تأثیرگذار نیست. در طی این روش از یک استاپلر گرد برای بریدن یک حلقه محیطی از بافت هموروئید اضافی استفاده میشود تا از این طریق بواسیر به موقعیت طبیعی خود در داخل کانال مقعدی برگردد. این روش همچنین خون‌رسانی به بافت آسیب دیده را مختل میکند. مطالعات چنین نشان داده است که عمل هموروئید با استاپلر درد پس از جراحی کمتری با خود به همراه دارد و دوره نقاهت آن نیز کوتاه‌تر است. البته از سوی دیگر ریت و شانس برگشت‌پذیری این جراحی در مقایسه با دو پروسه قبلی بالاتر است.
رابربند (RUBBER BAND LIGATION)
در این روش یک رابربند دور پایه و بیس هموروئید در رکتوم قرار می‌گیرد. این کش لاستیکی جلوی خون‌رسانی به عروق ناحیه‌ی آسیب‌دیده را می‌گیرد و باعث از بین رفتن هموروئید در طی چند روز آینده میشود.
اسفنکورکتومی داخلی جانبی (INTERNAL LATERAL SPHINVTEROTOMY)
اسفکورکتومی داخلی جانبی یا همان باز کردن اسفنکتر داخلی مقعد، گاهی در حین هموروئیدکتومی توسط متخصص عمل بواسیر انجام میشود. این در شرایطی است که اسفنکتر داخلی مقعد بیمار در حالت استراحت از فشار انقباضی بالایی برخوردار باشد. برخی از متخصصین معتقدند این‌کار باعث کاهش درد پس از عمل هموروئید میشود. همچنین خوب است بدانید که اسفنکورکتومی داخلی جانبی در بیشتر موارد جراحی بواسیر کاربرد چندانی ندارد.
درمان بواسیر با جراحی بهتر است یا لیزر؟
پاسخ این سوال تاحدود زیادی به شرایط بیمار و شدت هموروئید بستگی دارد. در واقع طبیعی است که هرچقدر روش به‌کار گرفته شده در درمان بیماری کمتر تهاجمی باشد عوارض آن نیز کمتر است. با این حال در برخی موارد مثل هموروئید درجه ۳ و ۴ کار به جایی می‌کشد که روش‌های دیگر به هیچ عنوان موثر نیستند و زندگی فرد در صورت عدم رضایت به عمل بواسیر دچار مشکل و اختلال میشود. برخی از عوارض هموروئیدکتومی شامل:
- احتمال خونریزی یا ایجاد لخته در محل بخیه عمل (هماتوم)
- احتمال تغییر آناتومی کانال مقعدی، باریک شدن کانال آنال، گیر کردن مدفوع و بروز یبوست‌های حاد
- احتمال ایجاد فیستول (سوراخ یا راه ارتباطی بین دو بخش از بدن که در حالت عادی نباید با هم ارتباطی داشته باشند)
- احتمال ایجاد عفونت در صورت عدم رعایت درست پروتکل‌ها
- در بعضی موارد نادر ممکن است پرولاپس و بیرون زدگی روده از مقعد اتفاق بیفتد
مزایای هموروئیدکتومی نیز شامل:
- تأثیرگذاری و اثربخشی مناسب
- بهبود کیفیت زندگی فردی که به خاطر بیماری در زندگی روزمره خود دچار مشکل شده است
- کاهش شانس برگشت پذیری هموروئید
مراقبت‌های بعد از عمل هموروئید
برخی از مراقبت‌های ضروری بعد از عمل بواسیر شامل:
- جلوگیری از عفونت با استفاده منظم آنتی بیوتیک‌های تجویز شده توسط دکتر و انجام مراقبت‌های صحیح
- استفاده از مسکن برای کاهش درد (پس از انجام جراحی احتمال وجود درد و خونریزی وجود داشته و امری نرمال تلقی میشود.)
- استفاده از کمپرس سرد برای التیام درد و زخم
- روزانه سه مرتبه نشستن در تشت آب گرم یا ولرم
- مصرف بیشتر آب و مایعات (روزانه ۸ لیوان آب) جهت نرم و روان شدن مدفوع و دفع راحت
- استفاده روزانه از مواد غذایی پرفیبر مثل حبوبات، برخی مغزیجات، سبزیجات و میوه‌ها
البته ما درخصوص این موضوع به تفصیل در مقاله «مراقبت پس از عمل بواسیر» صحبت کرده‌ایم.
عمل بواسیر با دکترسید محمد قیومی
کاندیدهای عمل جراحی بواسیر، بیمارانی هستند که پس از طی درمان های ناموفق بواسیر و یا ابتلا به در درجات بالای هموروئید برای جراحی انتخاب میشوند برخی تصور میکنند که لیزر، آخرین راه درمان بواسیر است که تصور درستی نیست. انتخاب نوع درمان و انجام آن به تشخیص پزشک جراحی بواسیر و شرایط خود بیمار بستگی دارد. در بواسیر پیشرفته جراحی تنها راه درمان است. دکتر سید محمد قیومی با داشتن درجه تخصص در زمینه جراحی عمومی میتواند شما را در انجام یک جراحی کم عارضه کمک نماید چنانچه درخصوص عمل هموروئید و پروسه درمان این بیماری سوالی دارید می‌توانید پاسخ آن را از ما درخواست نمایید.