همه چیز درباره عمل فتق شکمی: علائم، روش جراحی و مراقبت‌ها

فتق شکمی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جراحی عمومی است که می‌تواند در هر سنی و برای هر فردی کودکان یا افراد ورزشکار رخ دهد. در حالت کلی، فتق زمانی ایجاد می‌شود که بخشی از اندام‌های داخلی (معمولاً روده‌ها) از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکم بیرون می‌زنند. این بیرون‌زدگی ممکن است بدون درد باشد، اما در بسیاری از موارد با درد، احساس سنگینی، یا تورم همراه است.

در این مقاله به‌صورت تخصصی و جامع به موضوع عمل فتق شکمی، علائم آن، روش‌های جراحی، و مراقبت‌های پس از عمل می‌پردازیم. همچنین بررسی خواهیم کرد که آیا امکان بازگشت فتق وجود دارد و چطور می‌توان آن را به حداقل رساند.

 علائم فتق شکمی: از نشانه‌های خفیف تا هشدارهای جدی

فتق‌های شکمی بسته به نوع، محل و شدت آن ممکن است علائم مختلفی داشته باشند. برخی از بیماران حتی تا مدت‌ها از وجود فتق خود مطلع نمی‌شوند. رایج‌ترین علائم عبارتند از:

• برآمدگی یا توده در ناحیه شکم یا کشاله ران

• درد یا احساس فشار هنگام بلند کردن اشیاء سنگین

• درد هنگام سرفه یا عطسه

• احساس سنگینی یا ناراحتی مداوم در ناحیه فتق

• حالت تهوع یا مشکلات گوارشی (در فتق‌های شدید)

• درد ناگهانی و شدید (ممکن است نشانه گیرکردن روده در فتق یا اصطلاحاً “فتق خفه‌شده” باشد که نیاز به جراحی اورژانسی دارد)

 انواع فتق شکمی

شناخت نوع فتق به انتخاب روش درمانی و جراحی کمک می‌کند. انواع رایج فتق شکمی عبارتند از:

1. فتق اینگوینال (کشاله ران): شایع‌ترین نوع فتق، مخصوصاً در مردان

2. فتق فمورال (رانی): معمولاً در زنان رخ می‌دهد و خطر گیر افتادن روده در آن بالاست

3. فتق نافی (Umbilical Hernia): شایع در نوزادان و همچنین در دوران بارداری یا افراد چاق

4. فتق برشی (Incisional Hernia): در محل زخم‌های جراحی قبلی اتفاق می‌افتد

5. فتق اپی‌گاستریک: در ناحیه بین ناف و جناغ سینه

6. فتق شکاف دیافراگم (Hiatal Hernia): بخشی از معده وارد قفسه سینه می‌شود، گاهی با سوزش معده همراه است

آیا فتق شکمی بدون جراحی قابل درمان است؟

در مراحل اولیه، برخی انواع فتق‌ها با تغییر سبک زندگی، پوشیدن کمربند فتق، کاهش وزن و تقویت عضلات شکم کنترل‌پذیر هستند. با این حال، فتق اغلب یک مشکل ساختاری است و درمان قطعی آن تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است. اگر درمان به‌موقع انجام نشود، ممکن است عوارض جدی مانند گیر افتادن روده یا نکروز (مرگ بافت) ایجاد شود.

 انواع روش‌های جراحی فتق شکمی

با پیشرفت علم پزشکی، روش‌های متنوعی برای درمان فتق وجود دارد. انتخاب روش جراحی به نوع فتق، اندازه آن، شرایط عمومی بیمار و نظر جراح بستگی دارد.

1. جراحی باز (Open Hernia Repair)

در این روش، یک برش مستقیم روی ناحیه فتق زده می‌شود و بیرون‌زدگی بافت برگردانده و ناحیه ضعیف تقویت می‌شود، گاهی با استفاده از مش (توری مصنوعی).

✅ مزایا:

• مناسب برای فتق‌های بزرگ یا عود کرده

• انجام‌پذیر در مراکز مجهز و ساده‌تر از لاپاراسکوپی

⚠️ معایب:

• درد بیشتر پس از عمل

• دوره نقاهت طولانی‌تر (۲ تا ۶ هفته)

بیشتر بخوانید : متخصص جراح عمومی اصفهان

2. جراحی لاپاراسکوپی (Laparoscopic Hernia Repair)

در این روش، چند برش کوچک روی شکم ایجاد شده و با استفاده از دوربین و ابزارهای تخصصی، عمل از درون شکم انجام می‌شود. مش در محل فتق قرار داده می‌شود.

✅ مزایا:

• درد کمتر

• بازگشت سریع‌تر به زندگی روزمره

• جای زخم کوچک‌تر و زیبایی بیشتر

• احتمال کمتر عفونت

⚠️ معایب:

• نیاز به تجهیزات پیشرفته و مهارت بالا

• هزینه بیشتر نسبت به جراحی باز

3. جراحی فتق بدون مش (Hernia Repair Without Mesh)

در برخی بیماران (مثلاً کودکان یا موارد خاص)، جراح ترجیح می‌دهد از مش استفاده نکند و فقط بافت را بخیه بزند. با این حال، در بزرگسالان احتمال بازگشت فتق در این روش بیشتر است.

 مراقبت‌های قبل از جراحی فتق شکمی

برای موفقیت‌آمیز بودن جراحی، آماده‌سازی قبل از عمل بسیار مهم است:

• ناشتا بودن حداقل ۶ تا ۸ ساعت قبل از عمل

• قطع برخی داروها مانند رقیق‌کننده‌های خون با مشورت پزشک

• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای (مانند دیابت یا فشار خون)

• ترک سیگار حداقل دو هفته قبل از عمل

• آزمایش‌های لازم از جمله آزمایش خون، نوار قلب، گاهی تصویربرداری

🛌 مراقبت‌های بعد از عمل فتق شکمی

دوره نقاهت و مراقبت صحیح بعد از عمل از عوامل مهم در موفقیت درمان هستند:

 در ساعات اولیه بعد از عمل:

• استراحت مطلق در ۲۴ ساعت اول

• نوشیدن مایعات شفاف

• کنترل درد با داروهای تجویز شده

• بررسی علائم احتمالی مانند تب یا خونریزی

 در هفته‌های بعد از عمل:

• عدم بلند کردن اشیای سنگین تا ۴ هفته

• شروع پیاده‌روی سبک از روز دوم برای جلوگیری از لخته شدن خون

• استفاده از شکم‌بند طبی در صورت توصیه پزشک

• مراجعه منظم به پزشک برای پیگیری وضعیت بهبود زخم

• رژیم غذایی پر فیبر برای جلوگیری از یبوست

آشنایی بیشتر با جراحی لاپاراسکوپی اصفهان

⚠️ عوارض احتمالی جراحی فتق

جراحی فتق معمولاً ایمن است، اما مانند هر عمل جراحی، ممکن است با عوارضی همراه باشد:

• درد مزمن ناحیه عمل

• عفونت محل زخم

• واکنش به مش یا رد آن توسط بدن

• عود مجدد فتق (در ۱ تا ۵ درصد بیماران)

• خونریزی یا هماتوم

• آسیب به روده‌ها یا مثانه (نادر)

 هزینه جراحی فتق شکمی چقدر است؟

هزینه‌ها بسته به نوع عمل (باز یا لاپاراسکوپی)، استفاده یا عدم استفاده از مش، محل انجام عمل (بیمارستان دولتی، خصوصی یا کلینیک)، و میزان پوشش بیمه متفاوت است.

میانگین هزینه‌ها در ایران (۱۴۰۴-۱۴۰۵):

• جراحی باز بدون مش: حدود ۷ تا ۱۲ میلیون تومان

• جراحی باز با مش: ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان

• جراحی لاپاراسکوپی: ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان

پوشش بیمه‌ پایه یا تکمیلی می‌تواند تا ۸۰٪ هزینه‌ها را کاهش دهد.

👨‍⚕️ چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که با علائم زیر مواجه شدید، بدون تأخیر به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:

• درد شدید و ناگهانی در ناحیه فتق

• قطع ناگهانی اجابت مزاج یا نفخ شدید

• تهوع و استفراغ همراه با برآمدگی

• قرمزی، کبودی یا سفتی محل فتق

• تب بعد از جراحی

فتق شکمی اگرچه در ظاهر بیماری ساده‌ای به‌نظر می‌رسد، اما در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند عوارض جدی و حتی خطرناک ایجاد کند. خوشبختانه با بهره‌گیری از روش‌های نوین مانند لاپاراسکوپی و استفاده از مش‌های پیشرفته، جراحی فتق بسیار ایمن‌تر و کم‌دردتر از گذشته انجام می‌شود.

با مراجعه به جراح عمومی باتجربه و رعایت دقیق مراقبت‌های قبل و بعد از عمل، می‌توان با خیال آسوده فتق را درمان کرد و به زندگی عادی بازگشت—بدون نگرانی از بازگشت مجدد بیماری.

🥇 آشنایی بیشتر با دکتر قیومی متخصص جراح عمومی

⛔ ما را در اینستاگرام همراهی کنید