علت به وجود آمدن ندول تیروئید و انواع آن | راهنمای کامل بررسی و تشخیص
ندول تیروئید یکی از شایع‌ترین اختلالات غده تیروئید است که ممکن است برای بسیاری از افراد نگران‌کننده باشد. این گره‌ها که ممکن است خوش‌خیم یا در موارد نادر بدخیم باشند، گاه بدون علامت هستند و گاه با نشانه‌هایی مانند احساس فشار در گردن، مشکل در بلع یا تغییر صدا ظاهر می‌شوند.
در این مقاله با بیانی تخصصی اما قابل درک، به بررسی دقیق علت به وجود آمدن ندول‌های تیروئید، انواع آن‌ها، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری خواهیم پرداخت. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با این مشکل مواجه هستید، مطالعه این راهنما برایتان بسیار مفید خواهد بود.
غده تیروئید و نقش آن در بدن
غده تیروئید، عضوی پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد و هورمون‌هایی تولید می‌کند که در تنظیم متابولیسم، انرژی، دمای بدن، ضربان قلب و عملکرد مغز و عضلات نقش دارند. هرگونه اختلال در عملکرد یا ساختار این غده می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت عمومی داشته باشد.
ندول تیروئید چیست؟
ندول تیروئید، به توده‌ای غیرطبیعی یا برجستگی کوچک در بافت تیروئید گفته می‌شود که ممکن است جامد، کیستی یا ترکیبی از هر دو باشد. این گره‌ها معمولاً خوش‌خیم هستند، اما نیاز به ارزیابی دقیق دارند تا خطر بدخیمی رد شود.
بر اساس آمار، بیش از ۵۰٪ بزرگسالان ممکن است در طول عمر خود حداقل یک ندول در تیروئید داشته باشند، هرچند اغلب بدون علامت باقی می‌مانند.
علت ایجاد ندول تیروئید
علل ایجاد ندول‌های تیروئید بسیار متنوع هستند و می‌توان آن‌ها را در چند دسته عمده طبقه‌بندی کرد:
یکی از دلایل اصلی در کشورهای فاقد برنامه‌های پیشگیری از کمبود ید است. ید برای ساخت هورمون تیروئید ضروری است. کمبود آن باعث بزرگ شدن تیروئید و تشکیل ندول می‌شود.
تکثیر غیرقابل کنترل یا غیرنرمال سلول‌های تیروئیدی می‌تواند باعث شکل‌گیری ندول شود. این تکثیر ممکن است خوش‌خیم یا در مواردی نادر، سرطانی باشد.
ندول‌هایی که حاوی مایع هستند و از باقی‌مانده فولیکول‌های آسیب‌دیده تیروئید شکل گرفته‌اند.
در اختلالاتی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، سیستم ایمنی به بافت تیروئید حمله می‌کند و این می‌تواند منجر به ایجاد گره‌های فیبروتیک یا ندول شود.
سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئیدی یا ندول‌ها می‌تواند احتمال ابتلای فرد را افزایش دهد.
افرادی که در کودکی یا جوانی در معرض پرتودرمانی ناحیه گردن یا سر بوده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای تشکیل ندول‌های تیروئید قرار دارند.
انواع ندول تیروئید
ندول‌های تیروئیدی بر اساس ساختار، عملکرد و احتمال بدخیمی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
بر اساس ساختار
-
ندول جامد: تنها از سلول‌ها تشکیل شده و می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
-
ندول کیستی: حاوی مایع و اغلب خوش‌خیم است.
-
ندول مختلط: ترکیبی از سلول و مایع.
بیشتر بخوانید : متخصص جراح عمومی اصفهان
بر اساس عملکرد
-
ندول داغ (فعال): هورمون تیروئید بیش از حد تولید می‌کند و در اسکن رادیوایزوتوپ، پررنگ ظاهر می‌شود.
-
ندول سرد (غیرفعال): هورمون تولید نمی‌کند و در اسکن کم‌رنگ است؛ گاهی می‌تواند بدخیم باشد.
-
ندول گرم (نرمال): فعالیت طبیعی دارد.
بر اساس ویژگی‌های بالینی
-
ندول‌های منفرد: تنها یک گره مشخص در تیروئید وجود دارد.
-
ندول‌های متعدد (مولتی‌ندولار): چندین گره در تیروئید وجود دارند، معمولاً خوش‌خیم.
علائم ندول تیروئید
در بسیاری از موارد، ندول‌ها بدون علامت هستند و تنها با معاینه یا سونوگرافی تصادفی کشف می‌شوند. اما گاهی ممکن است با علائم زیر همراه باشند:
-
احساس فشار یا سنگینی در گردن
-
اختلال در بلع یا تنفس
-
تغییر صدا یا گرفتگی صدا
-
برآمدگی در جلوی گردن
-
در ندول‌های داغ: افزایش ضربان قلب، کاهش وزن، تعریق زیاد، عصبی بودن
روش‌های تشخیص ندول تیروئید
تشخیص ندول‌های تیروئید نیاز به بررسی دقیق دارد تا احتمال بدخیمی مشخص شود:
پزشک با لمس گردن ممکن است به وجود یک گره پی ببرد.
بررسی سطح TSH، T3، T4 برای تعیین عملکرد تیروئید.
مهم‌ترین ابزار برای بررسی اندازه، شکل، تعداد، ساختار و خطر بدخیمی ندول‌ها.
برای بررسی سلول‌های ندول و رد سرطان.
برای تعیین فعال یا غیرفعال بودن ندول‌ها.
آشنایی بیشتر با جراحی لاپاراسکوپی اصفهان
درمان ندول تیروئید
بسته به نوع و ویژگی‌های ندول، درمان‌ها متفاوت‌اند:
اگر ندول کوچک، خوش‌خیم و بدون علامت باشد، ممکن است پزشک تنها نظارت منظم و پیگیری سونوگرافی را پیشنهاد کند.
-
در برخی موارد داروهای هورمون تیروئید برای مهار رشد ندول تجویز می‌شود.
-
در ندول‌های داغ ممکن است از داروهای ضد تیروئید استفاده شود.
برای کاهش اندازه ندول‌های داغ و مهار عملکرد بیش‌فعال آن‌ها.
در صورت بزرگ بودن، مشکوک به سرطان بودن، ایجاد فشار در گردن یا اختلال در بلع و تنفس، برداشتن کامل یا بخشی از تیروئید توصیه می‌شود.
آیا ندول تیروئید می‌تواند سرطانی باشد؟
در بیشتر موارد ندول‌ها خوش‌خیم هستند، اما حدود ۵ تا ۱۵ درصد آن‌ها ممکن است بدخیم باشند. فاکتورهایی که احتمال بدخیمی را افزایش می‌دهند:
-
ندول سفت و بدون حرکت
-
رشد سریع
-
سابقه خانوادگی سرطان تیروئید
-
سابقه پرتودرمانی
-
سن کمتر از ۲۰ یا بالاتر از ۶۰
-
تغییر صدا یا بلع سخت
در چنین مواردی، پزشک معمولاً FNA را تجویز می‌کند.
پیشگیری از ایجاد ندول تیروئید
برخی از عوامل ایجاد ندول قابل پیشگیری نیستند، اما با رعایت نکات زیر می‌توان خطر بروز آن را کاهش داد:
-
مصرف ید کافی در رژیم غذایی (نمک یددار، ماهی، لبنیات)
-
ترک سیگار
-
انجام چکاپ منظم، به‌ویژه در افراد با سابقه خانوادگی
-
پرهیز از قرار گرفتن در معرض اشعه در ناحیه گردن بدون ضرورت
ندول‌های تیروئید معمولاً خوش‌خیم‌اند اما نیاز به بررسی و پیگیری دقیق دارند. تشخیص زودهنگام، ارزیابی عملکرد و ساختار ندول، و انتخاب درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری یا تبدیل آن به حالت بدخیم جلوگیری کند. اگر در معاینه یا سونوگرافی متوجه وجود ندول در تیروئید شدید، با پزشک متخصص غدد مشورت کرده و از خوددرمانی پرهیز کنید.
🥇 آشنایی بیشتر با دکتر قیومی متخصص جراح عمومی
⛔ ما را در اینستاگرام همراهی کنید